مراحل اجرای پروژه‌های اتوماسیون صنعتی

فرآیند اجرای پروژه‌های اتوماسیون صنعتی به ۱۳ مرحله تقسیم شده و در این نوشته به طور خلاصه به آن‌ها اشاره می‌شود.

اجرای پروژه‌های اتوماسیون صنعتی، فارغ از اینکه در چه سطح و ابعادی انجام می‌شوند، از اصول و قواعد کلی پیروی می‌کنند. با این حال ممکن است در پروژه‌های کوچک، متناسب با نوع پروژه و شرایط موجود، بعضی از این مراحل در هم ادغام گردند.

مشاوره و طراحی اولیه

در این بخش کارشناس فنی اتوماسیون تلاش می‌کند تا با بررسی نیازهای مشتری و ارائه مشاوره‌ها فنی به جمع‌بندی کاملی از اهداف پروژه مورد نظر دست یابد.

در این بین، اطمینان حاصل می‌شود که امکان اجرای پروژه و تحویل آن در موعد مقرر، با توجه به نیازهای کارفرما، امکان‌پذیر خواهد بود. اطلاعاتی که در این مرحله توسط کارفرما ارائه می‌گردد باید شامل مواردی باشند که تخمین هزینه‌ها، چگونگی اجرای پروژه و همچنین زمان تحویل پروژه بر اساس آن اطلاعات امکان‌پذیر باشد.

طراحی اولیه همچنین شامل انتخابهای فنی ایست که ممکن است کارفرما تمایل داشته باشد پیمانکار را به رعایت آنها ملزم نماید، مانند:

انتخاب تجهیزات از برندی خاص
استفاده از فن آوری خاصی در اجرای پروژه
پیروی از استانداردهای مشخصی در نقشه‌کشی، ساخت، برنامه‌نویسی و ...

آماده سازی و ارائه طرح و عقد قرارداد

در این مرحله با توجه به طراحی اولیه، طرح پیمانکار در مورد چگونگی انجام پروژه به کارفرما پیشنهاد گردیده و در صورت دستیابی به توافق نهایی بین طرفین ، قرارداد اجرای پروژه منعقد می‌گردد.

طراحی اصلی

طراحی اصلی در امتداد طراحی اولیه صورت می‌پذیرد و اهداف آن، فراهم آوردن خصوصیات عملیاتی دقیق و مشخص نمودن چگونگی اجرای پروژه است.

مواردی که در طراحی اولیه پروژه از طرف کارفرما مورد تاکید قرار گرفته‌اند، مد نظر قرار می‌گیرند و کارشناسان طراح، جهت نیل به اهداف پیش‌بینی شده در طراحی اولیه، طراحی اصلی را دنبال خواهند نمود.

تامین تجهیزات

پس از انجام طراحی اصلی، سفارشات لازم جهت تهیه اقلام مورد نیاز انجام می‌شود. در این راستا تامین کنندگان بر اساس کیفیت خدمات، قیمت، شرایط پرداخت و توانایی تامین قطعات در موعد مقرر، انتخاب می‌گردند.

تعریف ساختار اجرایی پروژه

با توجه به منابع موجود، مدیر پروژه تعیین گردیده و مسئولیت‌ها مشخص می‌شوند. سپس با صلاح‌دید مدیر پروژه و در نظر گرفتن نیازهای پروژه، نیروهای انسانی و تجهیزات مورد نیاز جهت امور نرم‌افزار، برق، IT و گرافیک انتخاب خواهند شد. در صورت عدم وجود یا آزاد بودن نیروهای لازم در دایره منابع شرکت، در مورد جذب نیروی کار موردنیاز و یا برون‌سپاری بخش‌هایی از پروژه در این قسمت تصمیم‌گیری خواهد شد.

تست FAT

FAT (Factory Acceptance Test) بخش مهمی از پروژه‌های اتوماسیون در ابعاد متوسط و بزرگ محسوب می‌شود که طی آن پیمانکار نشان می‌دهد که طراحی سیستم و ساخت تجهیزات مطابق با شرایط قرارداد یا سفارش خرید مشتری بوده است. در این بخش نماینده کارفرما در محل کارگاه پیمانکار حضور پیدا کرده و نسبت به بررسی و تست تجهیزات اقدام می‌نماید. در نهایت، در صورت تطابق کمی و کیفی محصولات و تجهیزات با معیارهای از پیش تعیین شده، تاییدیه‌های لازم از طرف کارفرما صادر می‌گردد.

اجرای پروژه در سایت

این مرحله شامل موارد زیر میباشد:

ارسال تجهیزات به سایت پروژه
نصب تجهیزات
راه اندازی هر یک از بخشها به صورت جداگانه
راه اندازی کلی جهت تست SAT

تست SAT

تست SAT (Site Acceptance Test) جهت حصول اطمینان از دستیابی به اهداف مشخص شده در طراحی اولیه توسط کارفرما و در محل اجرای پروژه انجام می‌شود. در این قسمت کارشناسان مشتری، کیفیت نصب و کارایی سیستم را بررسی نموده و تاییدیه‌ّهای لازم را صادر خواهند نمود. تاییدیه‌های SAT به منزله تحویل نهایی پروژه نخواهد بود و بعد از این فاز، پروژه وارد مراحل آموزش و تحویل موقت خواهد شد.

آموزش

آموزش‌های لازم جهت اپراتوری، مهندسی، تعمیرات و نگهداری سیستم‌ها در این بخش ارائه می‌گردد. لازم به ذکر است فرآیند آموزش، زمانی می‌تواند بیشترین بازده را داشته باشد که تعدادی از پرسنل کارفرما طی فرآیند اجرای پروژه در سایت، در کنار پرسنل پیمانکار، حضور فعال و مستمر داشته باشند.

تحویل موقت پروژه

در بسیاری از پروژه‌های اتوماسیون، صرفا با انجام آزمایشات معمول، نمی‌توان از عملکرد کاملا صحیح سیستم کنترل اطمینان حاصل کرد. در اغلب موارد بهترین راه آزمایش سیستم، بهره‌برداری از آن در شرایط تولید است. بنابراین جهت بهره‌برداری و استفاده عملی از سیستم، دستگاه به صورت موقت به مشتری تحویل می‌گردد. مشتری در این مدت فرصت خواهد داشت تا ایرادات احتمالی موجود را، جهت رفع مشکل به پیمانکار، گزارش دهد و همچنین شرایط لازم را جهت اصلاح ایرادات برای پیمانکار، فراهم نماید.

مستند سازی

معمولا از زمانی که دستگاه‌ها تست FAT را می‌گذرانند تا زمان تحویل موقت پروژه، تغییراتی در طراحی و ساخت تجهیزات، خصوصا در بخش تابلوهای برق رخ می‌دهد. علت این تغییرات می‌تواند ناشی از بهبود طراحی حین کار، اشتباهات سازنده و یا تغییر نیازمندی‌های کارفرما باشد. بنابراین لازم است که نقشه‌هایی که در زمان طراحی اصلی، تولید شده بودند مورد بازبینی قرار گرفته و مطابق با آخرین تغییرات اصلاح شوند.

در بازه زمانی تحویل موقت، نقشه‌های نهایی (As-built) و راهنمای کار با دستگاه تهیه گردیده و به کارفرما تحویل داده خواهند شد.

تحولی نهایی پروژه

بعد از رفع ایرادات احتمالی در فاز تحویل موقت و یا به پایان رسیدن دوره مذکور ، کارفرما ملزم است تحویل نهایی پروژه را تایید نماید. تحویل نهایی به منزله پایان مسئولیت پیمانکار اتوماسیون نخواهد بود و بعد از این مرحله پروژه وارد فاز گارانتی و خدمات خواهد شد.

گارانتی و خدمات

در بعضی مواقع ایرادات ماشین‌ها، خصوصا برنامه‌های نوشته شده، طی فرآیندهای تست و یا حتی پس از ماه‌ها کار عملی نیز نمایان نمی‌شوند. بنابراین خدمات گارانتی برای هر پروژه نرم‌افزاری ضروری است. معمولا بخشهای مختلف سخت افزاری بسته به نوع قطعات بین یک تا پنج سال و بخش نرم افزار به مدت یک سال از زمان تحویل موقت گارانتی می‌شود.

همانطور که در ابتدا نیز اشاره شد با توجه به نوع پروژه و جهت تسهیل و تسریع فرآیند انجام کار، ممکن است بعضی از مراحل فوق در یکدیگر ادغام شوند. نحوه انجام تعهدات مالی از طرف کارفرما نیز امری توافقی، بین طرفین است اما در اغلب موارد این تعهدات به بخش‌هایی مجزا و مشخص تقسیم بندی می‌گردند و زمان‌بندی پرداخت‌ آن‌ها نیز معمولا در مراحل زیر خواهد بود: